Acute zorg moet voor iedereen bereikbaar blijven

PERSBERICHT

Oproep Spoedeisende Hulpartsen aan politiek

‘Acute zorg moet voor iedereen bereikbaar blijven’

De Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulpartsen (NVSHA) stelt dat het zorgbeleid van de overheid in de afgelopen jaren niet heeft geleid tot het opheffen van personeelstekorten en overmatige drukte in de acute zorg. Het beleid was de afgelopen 10 tot 15 jaar gericht op schaalvergroting en efficiency. Dit heeft geresulteerd in meer bureaucratie, afnemende toegankelijkheid en hogere kosten. In haar visiedocument m.b.t. de toekomst van de acute zorg stelt de NVSHA dat lessen moeten worden getrokken uit de praktijk en uit Nederlands en internationaal onderzoek naar wat het meeste toevoegt aan de gezondheid van patiënten. Het blijkt dat preventie, continuïteit en de juiste schaal - ook voor de acute zorg - van groot belang is. Continuïteit van zorg door een vertrouwd netwerk van zorgverleners rondom de patiënt en de nabijheid van zijn of haar sociale netwerk, speelt een belangrijke rol.

De NVSHA vraagt de politiek aandacht te geven aan de negatieve gevolgen van schaalvergroting. Voor de acute zorg betekende het dat het aantal ziekenhuizen met een Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) in de afgelopen 10 jaar met 25% is gedaald; tegelijk zijn de personeelstekorten gestegen, is overmatige drukte toegenomen en is de toegankelijkheid voor patiënten verminderd. Dat is zorgelijk als we bedenken dat het aandeel oudere patiënten in de komende jaren sterk zal toenemen.

NVSHA-voorzitter David Baden: ‘Uit zowel Nederlands als internationaal onderzoek blijkt dat het samenvoegen van ziekenhuizen tot steeds grotere instellingen de zorg niet verbetert. Het lijkt misschien efficiënt, maar dat is het niet. Voor de acute zorg geldt dat 95% van alle patiënten uitstekend - misschien zelfs het beste - kunnen worden behandeld op SEH-afdelingen van middelgrote ziekenhuizen. De ervaring heeft geleerd dat de meest effectieve zorg plaats vindt als er sprake is van teams en netwerken van professionals die elkaar kennen. Daarnaast is de nabijheid van het sociale netwerk - naast een goed bereikbaar medisch netwerk - voor patiënten van groot belang. De invloed ervan op het voorkomen van zorg, positieve invloed op gezondheid en herstel van patiënten, mag niet worden onderschat. Ook is het goed dat teams van hulpverleners in de keten elkaar kennen. ‘

De NVSHA roept politieke partijen op om in de discussie over de inrichting van de acute zorg aandacht te geven aan het op peil houden ervan in de regio’s en stedelijke gebieden. Bereikbaarheid staat voorop. Plannen voor concentratie van hoog complexe acute zorg – meervoudig gewonde slachtoffers van een ongeluk, patiënten met een hartinfarct of een beroerte - in gespecialiseerde centra moet niet betekenen dat de overige 95% van de zorg niet meer in de nabijheid van de patiënt mogelijk is. De NVSHA vindt concentratie van zeer hoog complexe en arbeidsintensieve zorg in specialistische centra belangrijk, maar tekent aan dat het daarbij gaat om ‘slechts’ 5% van alle gevallen waarin een patiënt spoedeisende hulp nodig heeft.

David Baden: ‘De aandacht voor de concentratie van hoog complexe acute zorg is begrijpelijk en terecht. Maar het mag niet afleiden van de zorgelijke tendens dat voor de overige acute zorg de toegankelijkheid afneemt. Een afname van het aantal SEH-afdelingen van 25% in tien jaar is aanzienlijk. Dat leidt tot zorgen onder de bevolking omdat het effect heeft op de bereikbaarheid, maar ook op het beschikbaar zijn van ziekenhuispersoneel. Als de afstanden voor woon-werkverkeer steeds groter worden, maakt dat het werken in de zorg onaantrekkelijker. Als NVSHA zijn we dan ook van mening dat hoogwaardige, goed bereikbare, dus regionaal gespreide, acute zorg essentieel is.’

Baden: ‘We moeten sowieso niet doorslaan in het efficiency denken. Je weet nooit hoeveel patiënten acute zorg nodig hebben. Je moet dan ook accepteren dat er enige overcapaciteit is in de ziekenhuizen. Je wilt niet dat er SEH-afdelingen door capaciteitsgebrek SEH-bypasses of -stops moeten afgeven bij overmatige drukte. Dat is niet in het belang van patiënten omdat de kwaliteit van de zorg in het geding komt, maar heeft ook effecten op het ziekenhuispersoneel. Medewerkers raken overbelast en dat kan leiden tot verzuim of vertrek. Je kunt het vergelijken met de brandweer. Een grote brand die het nodig maakt om op volle kracht uit te rukken, komt niet vaak voor. Maar we willen er wel op kunnen vertrouwen dat de brandweer bij grote branden voldoende materiaal en mensen beschikbaar heeft.’

Een ander punt dat de NVSHA onder de aandacht van politieke partijen heeft gebracht is het concept voor de inrichting van ‘Spoedpleinen’. Het is een setting waarin professionals in de acute zorg fysiek dichtbij elkaar werken én dicht bij de patiënt. Het maakt effectieve afstemming en persoonsgerichte samenwerking mogelijk. Op een Spoedplein zijn naast een Huisartsen Post (HAP) en een gekwalificeerde SEH ook een apotheek, een crisisdienst, een thuiszorgwinkel en een eerstelijnsverblijf aanwezig. Er kan vanuit het Spoedplein op regionaal niveau ook worden samengewerkt voor de organisatie van thuiszorg of kortdurende opnames in het verpleeghuis.

De NVSHA doet een klemmend beroep op politieke partijen om deze en andere punten uit het NVSHA-visiedocument op te nemen in de partijprogramma’s. De acute zorg moet in Nederland op een hoog peil blijven. De ontwikkelingen in de afgelopen 10 tot 15 jaar bedreigen de kwaliteit van de zorg omdat ze leiden tot stijgende maatschappelijke kosten en personeelstekorten. De NVSHA vraagt de partijen de ervaringen van de afgelopen periode onder ogen te zien en bij te dragen aan een fundamentele koerswijziging van het zorgbeleid.

Hier vindt u het volledige visiedocument.

Utrecht, 28 september 2023

Noot voor de redactie

Voor vragen en interviewverzoeken kunt u contact opnemen met Mireille van Velde via m.vanvelde@zeilstra-en-partners.nl of mobiel op 06 – 12409669.